Η ρύπανση του αέρα αυξάνει τον καρκίνο του πνεύμονα σε μη καπνιστές – Νέα μελέτη Nature
Η ρύπανση του αέρα αυξάνει τον καρκίνο του πνεύμονα σε μη καπνιστές – Νέα μελέτη Nature. Ο καρκίνος του πνεύμονα έχει διαχρονικά συνδεθεί με το κάπνισμα. Ωστόσο, ένας αυξανόμενος αριθμός μη καπνιστών εμφανίζει αυτόν τον θανατηφόρο τύπο καρκίνου, και μέχρι πρόσφατα, οι επιστήμονες δεν γνώριζαν τον λόγο. Τώρα, μια πρωτοποριακή μελέτη που δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature στις 2 Ιουλίου 2025, δίνει μια ξεκάθαρη απάντηση: η ρύπανση του αέρα είναι ένας από τους βασικούς ενόχους.
Η ρύπανση του αέρα αυξάνει τον καρκίνο του πνεύμονα σε μη καπνιστές – Νέα μελέτη Nature
🌍 Μελέτη-ορόσημο με γονιδιωματικά δεδομένα
Η έρευνα προήλθε από συνεργασία του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Ντιέγκο (UC San Diego) και του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου (NCI), που αποτελεί τμήμα των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ (NIH).
Οι επιστήμονες ανέλυσαν 871 περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές από 28 περιοχές σε 4 ηπείρους — περιβάλλοντα με διαφορετικά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η τεχνολογία που χρησιμοποιήθηκε ήταν ολική αλληλούχιση γονιδιώματος, μια προηγμένη μέθοδος που εντοπίζει τις παραμικρές γενετικές μεταβολές.
🧬 Πώς η ρύπανση “αποτυπώνεται” στο DNA
Οι ερευνητές εντόπισαν μεταλλακτικές υπογραφές – δηλαδή χαρακτηριστικά μοτίβα μεταλλάξεων στο DNA – που μοιάζουν εντυπωσιακά με αυτές που προκαλεί το κάπνισμα. Ο καθηγητής Ludmil Alexandrov, συν-επικεφαλής της μελέτης, εξηγεί:
«Η ρύπανση του αέρα συνδέεται ισχυρά με τους ίδιους τύπους μεταλλάξεων DNA που συνήθως αποδίδουμε στο κάπνισμα. Αυτό εξηγεί γιατί βλέπουμε αυξανόμενα περιστατικά καρκίνου του πνεύμονα σε μη καπνιστές».
Η έκθεση σε λεπτά αιωρούμενα σωματίδια (PM2.5) από την ατμοσφαιρική ρύπανση ήταν σημαντικός δείκτης. Όσοι ζούσαν σε περιοχές με υψηλή ρύπανση είχαν πολλαπλάσιες μεταλλάξεις στους όγκους τους – και μάλιστα ορισμένες ήταν μεταλλάξεις οδηγούς: μεταβολές που προάγουν άμεσα την ανάπτυξη καρκίνου.
🚫 Παθητικό κάπνισμα: Μικρότερη επίδραση από ό,τι νομίζαμε;
Ένα ακόμα ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι το παθητικό κάπνισμα δεν φάνηκε να δημιουργεί σαφή μεταλλακτική υπογραφή στο DNA. Ενώ υπήρξε μια μικρή αύξηση στις μεταλλάξεις, οι ερευνητές δεν εντόπισαν τις ίδιες σαφείς ενδείξεις που βρέθηκαν με τη ρύπανση του αέρα.
«Εάν υπάρχει επίδραση από το παθητικό κάπνισμα, ίσως να είναι πολύ αδύναμη για να την εντοπίσουν τα σημερινά γονιδιωματικά εργαλεία», τόνισε ο Tongwu Zhang, συν-συγγραφέας της μελέτης.
🌿 Τοξικές ουσίες από φυσικά βότανα
Πέρα από τη ρύπανση, οι επιστήμονες ανακάλυψαν έναν άλλο απρόσμενο περιβαλλοντικό παράγοντα: το αριστολοχικό οξύ, ένα φυσικό καρκινογόνο που βρίσκεται σε παραδοσιακά βότανα της Κίνας και της Ταϊβάν. Μια συγκεκριμένη μεταλλακτική υπογραφή εμφανίστηκε σχεδόν αποκλειστικά σε ασθενείς από την Ταϊβάν που είχαν εκτεθεί σε αυτό το συστατικό.
❓ Μυστήριο: Νέα υπογραφή μεταλλάξεων στους μη καπνιστές
Ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι εντοπίστηκε μια εντελώς νέα μεταλλακτική υπογραφή, παρούσα στους περισσότερους μη καπνιστές με καρκίνο πνεύμονα, αλλά απούσα στους καπνιστές. Η προέλευσή της παραμένει άγνωστη.
«Τη βλέπουμε στην πλειονότητα των περιπτώσεων, αλλά δεν γνωρίζουμε ακόμη τι την προκαλεί», εξηγεί ο Alexandrov.
🔭 Προσεχές μέλλον της έρευνας
Η ομάδα σκοπεύει να επεκτείνει τη μελέτη σε Λατινική Αμερική, Μέση Ανατολή και περισσότερες περιοχές της Αφρικής, ενώ παράλληλα εξετάζει και άλλους πιθανούς κινδύνους όπως:
- Χρήση μαριχουάνας
- Χρήση ηλεκτρονικών τσιγάρων (vape)
- Χημικές εκθέσεις σε αστικά και αγροτικά περιβάλλοντα
Ειδικό ενδιαφέρον δίνεται σε νέους ανθρώπους που δεν έχουν καπνίσει ποτέ, αλλά ίσως εκτίθενται σε νεότερες μορφές ρύπανσης ή εισπνεόμενων ουσιών.
✅ Τι σημαίνει αυτό για τη δημόσια υγεία;
Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σχέση μεταξύ περιβαλλοντικής έκθεσης και καρκίνου, ακόμη και σε άτομα που θεωρούνταν μέχρι σήμερα “χαμηλού κινδύνου”. Οι ειδικοί καλούν:
- Τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν αυστηρότερα όρια ατμοσφαιρικής ρύπανσης
- Το κοινό να γνωρίζει τους κινδύνους και να λαμβάνει μέτρα προστασίας (π.χ. χρήση φίλτρων HEPA, αποφυγή περιοχών με υψηλό δείκτη PM2.5)
- Περισσότερες μελέτες να εξετάσουν άλλες περιβαλλοντικές αιτίες καρκίνου, πέρα από το τσιγάρο
Η νέα μελέτη αποτελεί ισχυρή απόδειξη ότι ο καρκίνος του πνεύμονα στους μη καπνιστές δεν είναι απλή στατιστική ανωμαλία, αλλά αποτέλεσμα περιβαλλοντικών επιδράσεων, κυρίως της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Καθώς η επιστήμη εντοπίζει τις μοριακές ρίζες της ασθένειας, η ανάγκη για πρόληψη και πολιτικές καθαρού αέρα γίνεται πιο επιτακτική από ποτέ.
